ΑΝΔΡΟΣ - ΚΥΚΛΑΔΕΣ

ΜΟΥΣΕΙΑ - ΙΔΡΥΜΑΤΑ

Το Αρχαιολογικό Μουσείο της Άνδρου αποτελεί ένα σύγχρονο μουσείο, εμβαδού 1.500 τ.μ. και βρίσκεται στην πρωτεύουσα του νησιού, τη Χώρα. Ιδρύθηκε το 1981, δωρεά του ιδρύματος Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή. Εκτός από τους εκθεσιακούς χώρους περιλαμβάνει εργαστήρια συντήρησης, αποθήκες, σύγχρονα οπτικοακουστικά συστήματα και συστήματα ασφαλείας.

Ο πρώτος όροφος φιλοξενεί αντίτυπο της Χάρτας του Ρήγα Φεραίου, ενημερωτικούς πίνακες, τρία μυκηναϊκά αγγεία και τα ευρήματα του γεωμετρικού οικισμού της Ζαγοράς, συμπεριλαμβανομένων φωτογραφιών και ομοιωμάτων της περιοχής, των οικιών και του ναού, ούτως ώστε να παρέχεται η δυνατότητα στον επισκέπτη να αντλήσει όλες τις απαιτούμενες πληροφορίες. Στο κλιμακοστάσιο και το ισόγειο εκτίθενται ευρήματα (γλυπτά, επιγραφές, ανάγλυφα) Αρχαϊκής, Κλασικής, Ελληνιστικής, Ρωμαϊκής, Πρωτοβυζαντινής, Υστεροβυζαντινής, Μεταβυζαντινής εποχής. Εντύπωση προκαλεί στη συλογή Ελληνιστικών και Ρωμαϊκών γλυπτών το υπερφυσικού μεγέθους άγαλμα γυμνού άνδρα, γνωστό ως «Ερμής της Άνδρου», ρωμαϊκό αντίγραφο του 1ου αιώνα π.Χ. (παλαιοτέρου χάλκινου αγάλματος του Πραξιτέλους), που βρέθηκε το 1833 στην Παλαιόπολη, καθώς επίσης γυναικείο άγαλμα τύπου «Μεγάλης Ηρακλειώτισσας» της ιδίας περιόδου και προέλευσης με το προηγούμενο.

Το Αρχαιολογικό Μουσείο της Παλαιοπόλεως Άνδρου ιδρύθηκε το 2003 στο κτίριο της προϋπάρχουσας αρχαιολογικής συλλογής και είναι αφιερωμένο στις αρχαιότητες της Παλαιοπόλεως, με ιδιαίτερη έμφαση στην κλασική πόλη της Άνδρου, που αποτέλεσε για δώδεκα αιώνες (6ος αι. π.Χ. – 6ος αι. μ.Χ), μέχρι τις επιδρομές των Αράβων, την πρωτεύουσα του νησιού.

Εκτίθενται ποικίλα ευρήματα που καλύπτουν μεγάλο χρονολογικό φάσμα (5η χιλιετία π.Χ. έως 6ο αιώνα μ.Χ) ώστε η παρουσίαση να είναι διαχρονική και όσο το δυνατόν σφαιρική. Προέρχονται από ανασκαφές, επιφανειακές έρευνες και περισυλλογές όπως και από παραδόσεις πολιτών από την ευρύτερη περιοχή της Παλαιοπόλεως (από τον Κόλυμπο μέχρι την Αγία Ελεούσα). Λίγα σημαντικά ευρήματα από άλλες αρχαιολογικές θέσεις ιστορικών χρόνων (Φελλός, Άγιος Πέτρος) δίνουν τη δυνατότητα να συσχετισθεί η αρχαία πόλη της Άνδρου με το υπόλοιπο Νησί.

Η έκθεση του Μουσείου της Παλαιοπόλεως αναπτύσσεται σε τρεις κύριες θεματικές ενότητες, τα ποικίλα ευρήματα (Αίθουσα Α), τα γλυπτά (Αίθουσα Β) και τις επιγραφές (Αίθουσα Γ), ενώ στον χώρο της εισόδου και της Αίθουσας Α’ υπάρχει πληροφοριακό υλικό για τις σημαντικότερες αρχαιολογικές θέσεις και τα μνημεία της Άνδρου από την 5η χιλιετία π.Χ. μέχρι την ύστερη αρχαιότητα

Στα ποικίλα ευρήματα περιλαμβάνονται αγγεία, εργαλεία, κοσμήματα, σφονδύλια, υφαντικά βάρη, ειδώλια, αγαλματίδια, νομίσματα κ.α. Λίγα χρονολογούνται στη Νεολιθική και στην Πρώιμη Εποχή του Χαλκού και υποδηλώνουν δραστηριότητα στην περιοχή ήδη από την 4η και 3η χιλιετία π.Χ. Τα υπόλοιπα είναι των ιστορικών χρόνων, ορισμένα της Γεωμετρικής και Αρχαϊκής εποχής (9ος-6ος αι. π.Χ.), τα περισσότερα όμως της Κλασικής, Ελληνιστικής και Ρωμαϊκής Εποχής, που αντιστοιχούν στην περίοδο ίδρυσης, ανάπτυξης και παρακμής της αρχαίας πόλης της Άνδρου (6ος-3ος αι. μ.Χ). Λίγα νομίσματα της Πρωτοβυζαντινής περιόδου δείχνουν τη συνέχιση της ζωής μέχρι και το τέλος του 6ου/ αρχές του 7ου αιώνα, οπότε και εγκαταλείπεται η πόλη.

Η έκθεση των γλυπτών περιλαμβάνει ολόγλυφα και ανάγλυφα έργα, πρωτότυπα και δύο εκμαγεία έργων του Αρχαιολογικού μουσείου Άνδρου (κούρος, άγαλμα Αρτέμιδος), που χρονολογούνται από τον 6ο αιώνα π.Χ. μέχρι και τον 3 αιώνα μ.Χ. Ξεχωρίζουν αρχαϊκό ακρωτήριο με τον Πήγασο και τον Βελλερεφόντη (6ος αι. π.Χ.), επιτάφιο άγαλμα λέοντα (4ος αι. π.Χ.), υπερφυσικό άγαλμα Νίκης (1ος αι. π.Χ.) και τμήμα ανάγλυφης σαρκοφάγου με παράσταση ερωτιδέα (3ος αι. π.Χ.)

Οι επιγραφές που χρονολογούνται από τον 5ο αιώνα π.Χ. έως τον 3ο αιώνα μ.Χ. αποτελούν την κυριότερη πηγή πληροφοριών για την οργάνωση της πόλεως της Άνδρου, για τα δημόσια οικοδομήματα και τα ιερά, για τους επιφανείς πολίτες που τιμώνται από την πολιτεία, για τους εφήβους που χαράσσουν το όνομά τους χάριν της αθανασίας, αλλά και για τους απλούς κατοίκους που μνημονεύουν το όνομά τους σε επιτάφιες στήλες ή μνημεία. Ξεχωρίζουν ψήφισμα προς τιμήν Άνδριου αθλητή που νίκησε στα Ίσθμια και ενεπίγραφη πλάκα με ύμνο προς τη θεά Ίσιδα.

Το μουσείο, καλαίσθητο και μοντέρνο κτίριο, βρίσκεται κοντά στο αρχαιολογικό μουσείο και είναι ιδιοκτησίας του Ιδρύματος Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή. Το κτίριο αποτελείται από δύο πτέρυγες, την παλαιά, επιφανείας 200 τ.μ. κτισμένη το 1979 και στην απέναντι πλευρά του δρόμου τη νέα, συνολικής επιφάνειας 1.000 τ.μ. Η παλαιά πτέρυγα φιλοξενεί μόνιμη έκθεση γλυπτικής με έργα του Ανδριώτη γλύπτη Μ. Τόμπρου και έργα των Τσαρούχη, Τάκη, Φασιανού κ.α. Στη νέα πτέρυγα επίσης υπάρχει έκθεση, για μεγάλα διαστήματα του χρόνου, τμήματος της συλλογής του Ιδρύματος. Το επίπεδο των καλλιτεχνών που μέχρι σήμερα έχουν παρουσιαστεί, καταδεικνύουν τα ονόματα των Πικάσο, Μπρεσόν, Ματίς, Καντίνσκυ, Μπάλθους, Κλέε, Σαγκάλ, αλλά και των Ελλήνων Παρθένη, Χατζηκυριάκου- Γκίκα, Μυταρά, Φασιανού, Γαίτη κ.τ.λ.

Το μουσείο έχει πανελλήνια μοναδικότητα και παγκόσμια ακτινοβολία. Η καλλιτεχνική δραστηριότητα που το χαρακτηρίζει και το διακρίνει, εκτός από την πλούσια μόνιμη έκθεση που φιλοξενεί, αφορά πολλές μορφές της καλλιτεχνικής έκφρασης του ανθρώπου. Ζωγραφική, γλυπτική, φωτογραφία έχουν χαρίσει έντονες συγκινήσεις στους φιλότεχνους που έρχονται από όλο τον κόσμο για να επισκεφθούν κάθε χρόνο την έκθεση, που είναι μοναδική και βέβαια πλήρης και αντιπροσωπευτική είτε είναι θεματική είτε μονογραφική. Το ίδρυμα εξασφαλίζει τα έργα από όλες τις χώρες, από μουσεία και ιδιωτικές συλλογές και παρουσιάζει στο σύνολο το θέμα είτε τον καλλιτέχνη, όπως δύσκολα ή καθόλου δεν μπορεί να γνωρίσει ο φιλότεχνος χωρίς μια τέτοια δραστηριότητα.

Το Ιδρυμα Κυδωνιέως ιδρύθηκε το 1994. Η προσοχή του εστιάζεται στα εικαστικά, τη μουσική, το θέατρο και τη λογοτεχνία. Σημαντικός θεσμός του Ιδρύματος από το 1995 αποτελούν οι "Πλόες" με οργάνωση εκθέσεων ζωγράφων που έχουν συμβάλει στη διαμόρφωση των σύγχρονων εικαστικών αναζητήσεων.

Η μεγάλη ναυτική ιστορία της Ανδρου μέσα από τα ημερολόγια ναυτικών, ναυλοσύμφωνα, φωτογραφίες, λιθογραφίες, ναυτικά όργανα και μακέτες ανδριώτικων πλοίων.

ΜΟΥΣΕΙΟ ΛΑΟΓΡΑΦΙΑΣ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ

Παρουσιάζονται εκθέματα από τη ζωή της Ανδρου και αντίγραφα έργων χριστιανικής τέχνης.

Η Βιβλιοθήκη που φυλάσσει με σεβασμό πλήθος σπάνιων εκδόσεων, όπως χειρόγραφα, ιστορικά αρχεία, έργα τέχνης και τη συλλογή του μεγάλου λόγιου Θεόφιλου Καϊρη. Επίσης, διοργανώνει εκθέσεις και εκδηλώσεις λόγου και μουσικής.